Η ΜΕΛΕΤΗ ΤΟΥ DNA ΠΡΟΙΣΤΟΡΙΚΩΝ ΛΕΙΨΑΝΩΝ ΣΕ ΣΥΝΔΥΑΣΜΟ ΜΕ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ .....

Η ΜΕΛΕΤΗ ΤΟΥ DNA ΠΡΟΙΣΤΟΡΙΚΩΝ ΛΕΙΨΑΝΩΝ ΣΕ ΣΥΝΔΥΑΣΜΟ ΜΕ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΒΕΛΤΙΩΣΕ ΤΗΝ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΤΩΝ ΑΛΛΗΛΟΕΠΙΔΡΑΣΕΩΝ ΜΕΤΑΞΎ ΠΛΗΘΥΣΜΙΑΚΩΝ ΟΜΑΔΩΝ ΠΟΥ ΑΝAΠΤΥΞΑΝ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΥΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΤΡΙΤΗ ΧΙΛΙΕΤΙΑ π.Χ. ΣΤΗ ΣΟΥΗΔΙΑ

 Κωνσταντίνος Τριανταφυλλίδης, Ομότιμος Καθηγητής Α. Π. Θ.


Τα αρχαιολογικά ευρήματα έχουν δείξει ότι κατά την τρίτη χιλιετία π.Χ. υπήρχαν τουλάχιστον τρεις διαφορετικές, αλλά εν μέρει σύγχρονες, πολιτιστικές πληθυσμιακές ομάδες στη Σουηδία.
- ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΚΕΡΑΜΙΚΩΝ ΧΤΕΝΩΝ που συνδέεται κυρίως με το ψάρεμα και το κυνήγι.
 -ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΧΟΑΝΟΕΙΔΩΝ ΚΥΠΠΕΛΩΝ** που σχετίζεται με τους πρώτους αγρότες της Σκανδιναβίας.
- ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ Battle*** Axe, που αντιπροσωπεύει ένα μωσαϊκό κτηνοτρόφων και γεωργών. Οι τρεις πληθυσμιακές ομάδες είχαν διαφορετικές τελετές ταφής και χρησιμοποιούσαν διαφορετικά είδη αντικειμένων.


Οι ερευνητές (Εργαστήριο Ανθρώπινης Εξέλιξης του Τμήματος Βιολογίας του Πανεπιστημίου της Ουψάλας, Τμήμα Αρχαιολογίας από το Πανεπιστήμιο της Στοκχόλμης της Σουηδίας, καθώς και το Τμήμα Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου του Johannesburg στη Νότια Αφρική) ανέλυσαν DNA από 25 άτομα από τέσσερις τυπικούς τάφους με πολιτισμό κεραμικών χτενών (Pitted Ware), καθώς και από ταφές με πολιτισμό κεραμικών χτενών (Pitted Ware) με επιρροές πολιτισμού Battle Ax προκειμένου να προσδιορίσουν εάν οι διαφορετικοί τύποι ταφής συσχετίζονταν με διαφορετικές πληθυσμιακές δεξαμενές γονιδίων.
Τα γονιδιωματικά δεδομένα δείχνουν ότι όλα τα άτομα ανήκαν σε έναν γενετικό πληθυσμό - έναν πληθυσμό που σχετίζεται με τον πολιτισμό κεραμικών χτενών (Pitted Ware) - ανεξάρτητα από το στυλ ταφής.
Οι ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι οι πληθυσμιακές ομάδες με πολιτισμό κεραμικών χτενών (Pitted Ware) δεν επηρεάστηκαν από τη ροή γονιδίων, δηλαδή μέσω της μετανάστευσης ή της ανταλλαγής συντρόφων. Αυτές οι διαφορετικές πολιτιστικές εκφάνσεις στις ταφές των κοινοτήτων των κυνηγών-τροφοσυλλεκτών με πολιτισμό κεραμικών χτενών (Pitted Ware) επηρεάστηκαν πολιτισμικά, δηλ. με βαθμιαία διάδοση εμπορικών, πολιτισμικών και τεχνολογικών καινοτομιών, αλλά όχι γενετικά από τις πληθυσμιακές ομάδες κτηνοτρόφων με πολιτισμό Battle Axe.

*ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΚΕΡΑΜΙΚΩΝ ΧΤΕΝΩΝ (Comb Ceramic Pottery culture ή Pittted Ware culture). Αναπτύχθηκε στη ΒΑ Ευρώπη από 4.400 έως 5.400 χρόνια πριν. Οι άνθρωποι ήταν κυνηγοί-τροφοσυλλέκτες. Η ονομασία προέρχεται από τον πιο κοινό τύπο διακόσμησης στα κεραμικά, η οποία έμοιαζε με τα αποτυπώματα από μια χτένα. Είναι εν μέρει σύγχρονος με τον πολιτισμό των χοανοειδών κυπέλλων (Funnel Beaker) και μετά με τον πολιτισμό Battle Axe. Αυτές οι πληθυσμιακές ομάδες ζούσαν σε παράκτιες περιοχές της Σουηδίας, π.χ. Gotland, Öland και Åland. Ζούσαν από το κυνήγι και το ψάρεμα, συμπεριλαμβανομένης της φώκιας. Συχνά έθαβαν τους νεκρούς τους ξαπλωμένους με την πλάτη τους σε μονούς ή διπλούς τάφους. Οι άνθρωποι που ήταν φορείς αυτού του πολιτισμού ήταν γενετικά παρόμοιοι με τους Σκανδιναβούς κυνηγούς-τροφοσυλλέκτες της Παλαιολιθικής εποχής.


**ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΧΟΑΝΟΕΙΔΩΝ ΚΥΠΕΛΩΝ (Funnel beaker culture). Ο πρώτος νεολιθικός πολιτισμός στο βόρειο τμήμα της Κεντρικής Ευρώπης, από όπου αργότερα (4.800 έως 6.000 χρόνια πριν) επεκτάθηκε και στη Σκανδιναβία, π.χ. Νότια και Κεντρική Σουηδία. Πρόκειται για υποσύνολο του πολιτισμού των κωδωνοειδών κυπέλλων. Η ονομασία προέρχεται από το χαρακτηριστικό των κεραμικών με λαιμούς σε σχήμα χοάνης. Οι άνθρωποι χρησιμοποιούσαν μεγαλιθικούς τάφους, δηλ. πέτρινα μνημεία στα οποία έθαβαν μεγάλο αριθμό ανθρώπων. Οι μεγαλιθικοί τάφοι ήταν οι πιο συνηθισμένοι στη Σκανία (Scania), κατά μήκος της δυτικής ακτής και στην περιοχή Falbygden στο Västergötland. Οι άνθρωποι γενετικά ήταν παρόμοιοι με τους πρώτους αγρότες από την Ανατολία και την ηπειρωτική Ευρώπη. Διαφέρουν γενετικά από τους παλαιότερους κυνηγούς-τροφοσυλλέκτες της Παλαιολιθικής εποχής.


***ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ Battle Axe: Ονομάστηκε από τους χαρακτηριστικούς πολεμικούς πελέκεις. Αναπτύχθηκε από 4.300 έως 4.800 χρόνια πριν, δηλ. μετά τον πολιτισμό των χοανοειδών κυπέλλων (Funnel Beaker) και ήταν σύγχρονος της τελευταίας φάσης του πολιτισμού των κεραμικών χτενών (Pitted Ware). Οι άνθρωποι συνδύαζαν κτηνοτροφία και γεωργία. Εντοπίστηκε στη νότια και κεντρική Σουηδία. Η γενετική σύσταση των ατόμων με αυτόν τον πολιτισμό ήταν διαφορετική από εκείνη με πολιτισμό των χοανοειδών κυπέλλων ή των κεραμικών χτενών και ίσως η προέλευσή τους να έχει σχέση με τους κτηνοτρόφους της Ανατολικής Στέπας.
*Βιβλιογραφία. Alexandra Coutinho et al. 4/6/2020. The Neolithic Pitted Ware culture foragers were culturally but not genetically influenced by the Battle Axe culture herders. American J. Physical Anthropology https://doi.org/10.1002/ajpa.24079