Τα μονοωογενή δίδυμα

 Konstantinos Triantaphyllidis  Ομότιμος Καθηγητής Α.Π.Θ.

Τα μονοωογενή δίδυμα πέρα από το να έχουν ίδια γονίδια, μοιράζονται ένα επιπλέον επίπεδο απίστευτης/εξαιρετικής μοριακής ομοιότητας, την επιγενετική. Αυτή επηρεάζει τα βιολογικά/ φαινοτυπικά χαρακτηριστικά τους, ακόμη και την προδιάθεση εκδήλωσης καρκίνου. Με απλά λόγια, τόσο η κοινή αλληλουχία DNA, όσο και η εξαιρετική επιγενετική ρύθμιση της έκφρασης των γονιδίων συντελούν ωστε να έχουν απολύτως όμοια βιολογικά/φαινοτυπικά χαρακτηριστικά τα μονοωογενή δίδυμα.

Τα μονοωογενή δίδυμα είναι πάντα του ίδιου φύλου και μοιάζουν σαν δύο σταγόνες νερού, μια και μοιράζονται κοινά γονίδια. Διεθνής επιστημονική ομάδα ανακάλυψε (Timothy E. Van Baak, και συν. Epigenetic supersimilarity of monozygotic twin pairs. Genome Biology, 9 Ιανουαρίου 2018) μία νέα μοριακή εξήγηση γιατί τα μονοωογενή δίδυμα έχουν παρόμοια φαινοτυπικά χαρακτηριστικά. Πέρα από τα κοινά γονίδια τους, διαπιστώθηκε ότι μοιράζονται ένα επιπλέον επίπεδο μοριακής ομοιότητας, το επιγενετικό. Αυτό επηρεάζει τα βιολογικά χαρακτηριστικά τους. Με αυτόν τον τρόπο οι ερευνητές προτείνουν έναν μηχανισμό για να εξηγήσουν γιατί τα μονοωογενή δίδυμα παρουσιάζουν πέρα από τα παρόμοια φαινοτυπικά χαρακτηριστικά και παρόμοιο κίνδυνο εκδήλωσης καρκίνου κατά την ενηλικίωση.
Με απλά λόγια, τα χαρακτηριστικά ενός ατόμου εξαρτώνται όχι μόνο από τα γονίδια που κληρονομούνται από τους γονείς, αλλά και από την επιγενετική, η οποία αναφέρεται σε μοριακούς μηχανισμούς που καθορίζουν ποια γονίδια θα ενεργοποιηθούν ή θα απενεργοποιηθούν σε διαφορετικούς τύπους κυττάρων. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι τα γονίδια καθορίζουν τη βιοσύνθεση των πρωτεϊνών, ενώ η επιγενετική, όπως το λογισμικό ενός Η/Υ, καθορίζουν το τι μπορεί να κάνουν και πότε τα γονίδια ενός οργανισμού. 

Η επιγενετική λειτουργεί προσθέτοντας ή αφαιρώντας μεθυλικές ή άλλες χημικές ομάδες στα γονίδια για να επισημάνει ποια γονίδια θα χρησιμοποιηθούν και πότε σε διαφορετικούς τύπους κυττάρων. Η επιγονιδιακή ανισότητα φαίνεται να εμφανίζεται σε μια σχετικά μικρή ομάδα γονιδίων, αλλά, πολλές από αυτές σχετίζονται με τον καρκίνο. Με την ανάλυση δειγμάτων DΝΑ περιφερικού αίματος οι ερευνητές απέδειξαν ότι η μεθυλίωση σε επιγενετικά σεσημασμένα γονίδια σχετίζεται με τον κίνδυνο ανάπτυξης διαφόρων τύπων καρκίνου, συμπεριλαμβανομένου του καρκίνου του πνεύμονα, του προστάτη και του ορθού.
Αυτή η μελέτη δείχνει ότι, στο επιγενετικό επίπεδο, τα μονοωογενή δίδυμα είναι πιο παρόμοια μεταξύ τους από ότι δεχόμασταν μέχρι σήμερα.
-----------
*Επιγενετική είναι η μελέτη των αναστρέψιμων κληρονομήσιμων αλλαγών στη λειτουργία των γονιδίων, που εμφανίζονται χωρίς κάποια αλλαγή στην αλληλουχία του πυρηνικού DNA.