ΕΠΙΔΗΜΙΑ ή Πανδημία ΘΑΝΑΤΩΝ ΛΟΓΩ ΟΠΙΟΥΧΩΝ ΟΥΣΙΩΝ

 Konstantinos Triantaphyllidis 

. Πρόκειται για Επικίνδυνο μαστούρωμα! Μέσα σε 27 χρόνια από τη νόμιμη συνταγογράφηση των οπιούχων οι θάνατοι τετραπλασιάστηκαν στις ΗΠΑ. Στη σύγχρονη ιστορία, λίγα πράγματα έχουν προκαλέσει μια τέτοια απότομη άνοδο θανάτων στις ΗΠΑ όσο η υπερβολική δόση ναρκωτικών με αποτέλεσμα σήμερα πεθαίνουν περισσότεροι άνθρωποι από υπερβολική δόση ναρκωτικών παρά από τροχαία.

Αξίζει να ειπωθεί ότι σύμφωνα με την ετήσια έκθεση του Ευρωπαϊκού Κέντρου Παρακολούθησης της Τοξικομανίας, η Ελλάδα κατέχει τη δεύτερη θέση μεταξύ των χωρών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε ρυθμό αύξησης θανάτων εξαιτίας της χρήσης ναρκωτικών ουσιών, ενώ την πρώτη κατέχει η Ιρλανδία. Επιπρόσθετα, οι πρόσφατες πολλαπλές επιτυχίες της Αστυνομίας σύλληψης πολλών διακινητών μεγάλων ποσοτήτων ναρκωτικών δείχνουν ότι το πρόβλημα είναι σοβαρότερο από ότι πιστεύαμε και στη χώρα μας.

Ο Πρόεδρος των ΗΠΑ πρόσφατα επέστησε την προσοχή στην Εθνική Επιδημία Θανάτων λόγω οπιούχων ουσιών και την Ανησυχητική Κατάσταση της Δημόσιας Υγείας. Οι ειδικοί, όμως, ομιλούν για Εθνική Κατάσταση Έκτακτης Ανάγκης. Ως εκ τούτου οι θάνατοι από οπιούχα απαιτούν σοβαρή και πολύπλευρη συντονισμένη δράση. Η επιστήμη και η ιατρική μπορούν να διαδραματίσουν το ρόλο τους στην αντιμετώπιση αυτής της κρίσης, αλλά η υπόλοιπη κοινωνία χρειάζεται να κατανοήσει - και μάλιστα γρήγορα - το μέγεθος του ανησυχητικού προβλήματος ( Πηγή. Opiate deaths demand serious action. Nature 29/11/2017).

Η υπερβολική δόση ναρκωτικών είναι πλέον η κύρια αιτία θανάτου για τα άτομα κάτω των 50 ετών στις Ηνωμένες Πολιτείες. 64.000 άνθρωποι πέθαναν τo 2016 και χιλιάδες χρήστες μετατράπηκαν σε εξαρτημένους/εθισμένους στα ναρκωτικά. Σε σύγκριση με άλλα έθνη, τα στατιστικά στοιχεία είναι συγκλονιστικά. Η Αμερική έχει το 4% του παγκόσμιου πληθυσμού, αλλά το 27% περίπου των θανάτων που οφείλονται σε υπερβολική δόση οπιούχων ουσιών. Ο κύριος όγκος αυτών των ανθρώπων έλαβε οπιούχα φάρμακα - τόσο νόμιμα όσο και παράνομα. Οι Αμερικανοί καταναλώνουν περίπου 50.000 συνταγογραφούμενες δόσεις παυσίπονων- οπιούχων ανά εκατομμύριο ανθρώπους κάθε μέρα!!!!
Η συνταγογράφηση οπιούχων στις Ηνωμένες Πολιτείες άρχισε τη δεκαετία του 1990, όταν φαρμακοβιομηχανίες πέτυχαν να διευρύνουν το εύρος των συνθηκών/ασθενειών/καταστάσεων που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν τα οπιούχα ως φάρμακα/παυσίπονα – που κάποτε περιορίζονταν να ανακουφίσουν από πόνο μόνο συγκεκριμένα άτομα, π.χ. ύστερα από χειρουργική επέμβαση ή λόγω καρκίνου που βρισκόταν σε τελικό στάδιο. Μελέτη στο Nature Reviews Gastroenterology and Hepatology (E. Szigethy et al., Nature Rev. Gastroenterol Hepatol, http://doi.org/cgp8, 2017) όμως αναφέρει ότι η κατάχρηση οπιούχων για τη θεραπεία του πόνου των γαστρεντερικών καταστάσεων (για τα οποία δεν υπάρχει ΚΑΜΙΑ ΚΑΛΗ ΕΝΔΕΙΞΗ ΟΦΕΛΟΥΣ) έχει καταστεί ενδημική (Περισσότεροι από τους μισούς ασθενείς με χρόνια παγκρεατίτιδα και σχεδόν το ένα πέμπτο με σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου θεωρούνται χρήστες οπιούχων). Στο άρθρο αυτό επίσης αναφέρεται: 1) πολλοί γιατροί αισθάνονται πιεσμένοι να συνταγογραφήσουν οπιούχα όταν το απαιτούν οι ασθενείς, επειδή φοβούνται αρνητική κριτική. 2) μόνο μια μικρή μειοψηφία γιατρών (4% στη Φλόριντα) υποπίπτει στις πιέσεις, αλλά είναι υπεύθυνη για το 40% συνταγογράφησης όλων των οπιοειδών. Από την άλλη, εξαιτίας των σοβαρών ανεπιθύμητων παρενεργειών των οπιούχων, η συνταγογράφηση από τους περισσότερους γιατρούς τείνει μειούμενη, τα τελευταία χρόνια στις ΗΠΑ. 3) Οι προσπάθειες αντιμετώπισης της κατάχρησης οπιοειδών στην ιατρική πράξη μπορεί να λειτουργήσει/αποδώσει μόνο εάν συνδυαστούν με ευρύτερη επανεκπαίδευση των γιατρών και συντονισμένη προσπάθεια εξεύρεσης εναλλακτικών θεραπευτικών λύσεων. Τα δεδομένα από το 1990 έως το 2016 αντικατοπτρίζουν δύο διαφορετικές αλλά αλληλένδετες τάσεις: μια αύξηση σε θανάτους από υπερβολική δόση οφείλεται σε συνταγογραφούμενα οπιούχα και ένα κύμα θανάτων από παράνομα οπιούχα και υπερβολική δόση, που ως επί το πλείστον συνδέονται με την ηρωίνη.

΄Υστερα από αυτά τα συγκλονιστικά στοιχεία, η Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) δημοσίευσε νέες κατευθυντήριες γραμμές για τη συνταγογράφηση, κλπ. οπιούχων, τόσο προς τις φαρμακευτικές εταιρείες, όσο και προς τους γιατρούς/φαρμακοποιούς και χρηματοδοτεί έρευνες ανάπτυξης εναλλακτικών θεραπευτικών ουσιών που να μην έχουν τις δυσάρεστες ανεπιθύμητες παρενέργειες των οπιούχων, δηλ. εθισμό. Τέλος, η παγκόσμια ανασκόπηση του προβλήματος των ναρκωτικών που επιχειρεί η Διεθνής Επιτροπή του ΟΗΕ για τον Έλεγχο των Ναρκωτικών (ΙΝCB) αναδεικνύουν μια πολυσύνθετη εικόνα. Παράλληλα προτείνει διάφορες λύσεις και ενέργειες για αυτό το ακανθώδες πρόβλημα. Κάθε χώρα όμως θα πρέπει να επιλέξει τις βέλτιστες πρακτικές γι΄ αυτήν.
Ως επιδημία χαρακτηρίζονται οι εξάρσεις ασθενειών όταν εμφανίζονται σε έναν ανθρώπινο πληθυσμό και δεδομένη χρονική περίοδο, σε βαθμό μεγαλύτερο του αναμενόμενου. Επειδή οι θάνατοι από ναρκωτικά δεν περιορίζονται μόνο στις ΗΠΑ, αλλά σε όλον τον κόσμο, μάλλον πρόκειται για πανδημία. Η πρόληψη της επιδημίας/πανδημίας θανάτων λόγω ναρκωτικών κατά κύριο λόγο και η άμεση αντιμετώπισή τους αποτελούν κορυφαίες προϋποθέσεις για τη διασφάλιση της δημόσιας υγείας τουλάχιστον των ανθρώπων που ζουν στις ανεπτυγμένες χώρες