ΕΝΔΕΚΑ ΛΟΓΟΙ ΠΟΥ ΤΑ ΚΡΟΥΣΜΑΤΑ ΚΟΡΩΝΟΙΟΥ ΕΙΝΑΙ ΑΥΞΗΜΕΝΑ ΣΤΟ ΒΟΡΕΙΟ ΗΜΙΣΦΑΙΡΙΟ/ΕΛΛΑΔΑ

 ΕΝΔΕΚΑ ΛΟΓΟΙ ΠΟΥ ΤΑ ΚΡΟΥΣΜΑΤΑ ΚΟΡΩΝΟΙΟΥ ΕΙΝΑΙ ΑΥΞΗΜΕΝΑ ΣΤΟ ΒΟΡΕΙΟ ΗΜΙΣΦΑΙΡΙΟ/ΕΛΛΑΔΑ,

εάν δεν ελεγχθεί η εξάπλωση του ιού με το σχέδιο ΧΑΜ «Χέρια (πλένουμε), Αποστάσεις (κρατάμε), Μάσκες (φοράμε). Τηρούμε τα μέτρα ατομικής υγιεινής και προστασίας» ή δεν υπάρξει εμβόλιο.

Κωνσταντίνος Τριανταφυλλίδης, Ομότιμος Καθηγητής Γενετικής Α. Π. Θ.

Σύμφωνα με τον ΠΟΥ ο ιός μεταδίδεται από σταγονίδια από βήχα ή φτάρνισμα σε γειτονικά άτομα ή με επαφή χεριών σε μολυσμένες επιφάνειες, αλλά και αερογενώς (πολύ μικρά σταγονίδια τα οποία μένουν για πολύ ώρα στον αέρα). Οι λόγοι που τα κρούσματα είναι αυξημένα είναι οι ακόλουθοι:

Οι άνθρωποι αυτήν την χρονική περίοδο του έτους (φθινόπωρο και χειμώνα) αλληλοεπιδρούν συχνότερα σε εσωτερικούς χώρους με ανεπαρκή εξαερισμό, γεγονός που αυξάνει τον κίνδυνο μετάδοσης του ιού.

Ο τεράστιος αριθμός ατόμων που εξακολουθούν να είναι ευαίσθητα σε λοίμωξη, ή με άλλα λόγια το μικρό ποσοστό (περίπου 5%) των ατόμων που ενδέχεται να έχει ανοσία στον κορωνοϊό και η μη ‘ύπαρξη εμβολίου.

Η άριστη θερμοκρασία επιβίωσης του ιού είναι 9° Κελσίου, το ξηρό περιβάλλον και η απουσία άμεσου ηλιακού φωτός. Η απουσία ηλιακών ακτίνων επιδεινώνει τη συγκέντρωσή τη βιταμίνης D, που ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα. Παράλληλα, οι λοιμώξεις αυξάνονται ταχύτερα σε μέρη με λιγότερο υπεριώδες φως, όπως τους φθινοπωρινούς/χειμερινούς μήνες, που αποδομούν γρήγορα τον κορωνοϊό. Τέλος, το φθινόπωρο και ιδιαίτερα τον χειμώνα, οι άνθρωποι τείνουν να θερμαίνουν τα σπίτια τους στους περίπου 20° C, ο αέρας είναι ξηρός και δεν αερίζονται καλά οι χώροι. ΄Αρα, οι εσωτερικές και εξωτερικές συνθήκες το φθινόπωρο/χειμώνα είναι αρκετά ευνοϊκές για τη σταθερότητα του κορωνοϊού και αποτελούν το ιδεώδες περιβάλλον για τη διάδοσή του.

Το γεγονός ότι πολλά άτομα (30-50%) παρουσιάζουν ήπια συμπτώματα, ενώ ασυμπτωματικά άτομα μεταδίνουν τον ιό οδηγεί στη εξάπλωσή του και σε ευάλωτα άτομα.

Από τις χιλιάδες μεταλλάξεις που δημιουργήθηκαν στο γενετικό υλικό του ιού, η μετάλλαξη D614G στο γονίδιο που καθορίζει την πρωτεΐνη της ακίδας του ιού προσδίδει από 6 έως 10 φορές μεγαλύτερη συγγένεια με τον ανθρώπινο κυτταρικό υποδοχέα ACE2 και ως εκ τούτου προσδένεται ευκολότερα στα κύτταρά μας. Η νεότερη αυτή παραλλαγή στο γονιδίωμα του ιού είναι πιο μολυσματική σε κυτταρική καλλιέργεια, μάλλον δεν συνοδεύεται από σοβαρότερα κλινικά συμπτώματα, αλλά συνοδεύεται από παραγωγή μεγαλύτερου ιικού φορτίου. Η μεταλλαγή D614G στην πρωτεΐνη της ακίδας του ιού μεταβάλλει την πολλαπλασιαστική ικανότητά του, καθώς επίσης την παραγωγή αυξημένων ιικών φορτίων. Τα δύο αυτά στοιχεία έχουν μεγάλη σημασία στην μόλυνση ενός ατόμου από κάποιον φορέα του ιού. Επιπρόσθετα, μεταξύ των ασθενών με σοβαρά κλινικά συμπτώματα, εκείνοι που φέρουν υψηλό ιικό φορτίο SARS-CoV-2 έχουν σχεδόν διπλάσιες πιθανότητες να πεθάνουν. Αυτή η μετάλλαξη, η οποία σχετίζεται με εστίες στην Ευρώπη και τη Νέα Υόρκη, τελικά αποτελούσε την γενετική υπογραφή στην πλειονότητα (πάνω από 74%) των κρουσμάτων παγκόσμια μέχρι τον Ιούνιο του 2020.

Μια νέα παραλλαγή στον ιό SARS-CoV-2, η 20A.EU1, εμφανίστηκε στις αρχές του καλοκαιριού 2020, πιθανώς στην Ισπανία και έκτοτε εξαπλώθηκε σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες. Η παραλλαγή παρατηρήθηκε για πρώτη φορά στην Ισπανία τον Ιούνιο και βρίσκεται σε συχνότητες άνω του 40% από τον Ιούλιο. Εκτός Ισπανίας, η συχνότητα αυτής της παραλλαγής έχει αυξηθεί από πολύ χαμηλές τιμές πριν από τις 15 Ιουλίου σε 40-70% στην Ελβετία, την Ιρλανδία, το Ηνωμένο Βασίλειο, τη Νορβηγία, τη Λετονία, τις Κάτω Χώρες και τη Γαλλία. Το στέλεχος αυτό διαφέρει σε 6 ή περισσότερες θέσεις στην αλληλουχία του ιού, μία από τις οποίες, η μετάλλαξη A222V αφορά την πρωτεΐνη της ακίδας του ιού, ενώ η μετάλλαξη Α220V στην νουκλεοπρωτεΐνη. Δεν είναι ακόμη σαφές εάν αυτή η παραλλαγή εξαπλώνεται λόγω κάποιου πλεονεκτήματος μετάδοσης του ιού ή εάν η υψηλή συχνότητα εμφάνισης στην Ισπανία συνοδεύτηκε από εξάπλωσή της σε άλλες χώρες από τουρίστες.

Οι κορωνοϊοί μιμούνται ανοσολογικές πρωτεΐνες του ανθρώπου που εμπλέκονται σε σοβαρή νόσο COVID-19.

H συσσώρευση εκατοντάδων μεταλλάξεων στο RNA του ιού τον έκαναν πιο σταθερό.

Ο κορωνοϊός χρησιμοποιεί δύο κλειδιά για να εισέλθει στα κύτταρά μας. Διαπιστώθηκε ότι και η πρωτεΐνη νευροπιλίνη-1 (που βρίσκεται στην επιφάνεια των ανθρώπινων κυττάρων) μπορεί να διευκολύνει την είσοδο του SARS-CoV-2 στο εσωτερικό των κυττάρων μας. Η νευροπιλίνη-1 (NPR1) εντοπίζεται στο αναπνευστικό και οσφρητικό επιθήλιο και ως εκ τούτου συμβάλει στη μολυσματικότητα και εξάπλωση του κορωνοϊού SARS-CoV-2.

Σιωπηλές μεταλλάξεις έδωσαν στον κορωνοϊό εξελικτικό πλεονέκτημα. Διαπιστώθηκε ότι μια σειρά «σιωπηλών» μεταλλάξεων στον γενετικό υλικό του ιού τον βοήθησαν από τη μια μεριά να μεταπηδήσει από κάποιο ζώο στον άνθρωπο και από την άλλη να προκαλέσει παγκόσμια πανδημία.

Η ποικιλότητα στη σοβαρότητα των κλινικών συμπτωμάτων της νόσου COVID-19 μπορεί να οφείλεται και σε διαφορές στην έκφραση γονιδίων του ανθρώπου. Δηλαδή, η έκφραση γονιδίων του ξενιστή/ανθρώπου συσχετίζεται με την ευπάθεια των διαφόρων ανθρώπινων ιστών σε λοίμωξη από τον ιό SARS-CoV-2. Τα σπουδαιότερα γονίδια που παρουσιάζουν ποικιλομορφία στη έκφραση τους είναι τα γονίδια: ACE2, CLEC4G, CD209 και CLEC4M, τα οποία αλληλοεπιδρούν με την πρωτεϊνική ακίδα του ιού SARS-CoV-2. Η υψηλότερη έκφραση αυτών των γονιδίων σε κάποια κύτταρα/ιστούς αυξάνει την πιθανότητα μόλυνσης από τον ιό και ανάπτυξης σοβαρών κλινικών συμπτωμάτων.

Συμπερασματικά, αυτά τα ευρήματα είναι σημαντικά για να κατανοήσουμε την εξάπλωση της συνεχιζόμενης πανδημίας COVID-19, την πιθανή αποτελεσματικότητα των εμβολίων και της ανάπτυξης θεραπείας μέσω αντισωμάτων.

*Βιβλιογραφία. Smriti Mallapaty 29/10/2020. Why COVID-19 outbreaks look set to worsen this winter. Nature 586, 653, doi: https://doi.org/10.1038/d41586-020-02972-4