ΠΩΣ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΑΝΟΙΞΟΥΝ ΤΑ ΣΧΟΛΕΙΑ ΜΕ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΗΣ ΠΑΝΔΗΜΙΑΣ
ΠΩΣ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΑΝΟΙΞΟΥΝ ΤΑ ΣΧΟΛΕΙΑ ΜΕ ΑΣΦΑΛΕΙΑ
ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΗΣ ΠΑΝΔΗΜΙΑΣ
Κωνσταντίνος Τριανταφυλλίδης
Ομότιμος Καθηγητής Γενετικής και Γενετικής του ανθρώπου
Τμήμα Βιολογίας, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης
Περίληψη. Επιδημιολογικοί, παιδαγωγικοί και γενετικοί λόγοι, αλλά και συνέπειες στην ψυχική υγεία των μαθητών συντείνουν* υπέρ του ανοίγματος των σχολείων για τους μαθητές τον Σεπτέμβριο. Μέριμνα θα πρέπει να ληφθεί ώστε να προστατεύεται η δημόσια υγεία, χωρίς να υποβαθμίζεται η ποιότητα της παρεχόμενης παιδείας. Σημαντικοί παράγοντες είναι η (προαιρετική ή υποχρεωτική) χρήση μάσκας (όπου μπορεί να εφαρμοστεί), το καλό πλύσιμο των χεριών, και τα μεγέθη της τάξης ώστε να υπάρχει φυσική απόσταση ανάμεσα στους μαθητές, καθώς και της δυνατότητας εξ αποστάσεως εκπαίδευσης. Όμως τα επιδημιολογικά δεδομένα, κυρίως ο επιπολασμός του ιού στο τέλος του Αυγούστου, θα κρίνουν τον τρόπο λειτουργίας των σχολείων. Με τα σημερινά επιδημιολογικά δεδομένα (21/8/2020) κρίνω πως η εκ περιτροπής διδασκαλία είναι η πιο ενδεδειγμένη.
Το ζήτημα της λειτουργίας των σχολείων αποδείχθηκε ένα από τους πιο περίπλοκους παράγοντες της πανδημίας. Αυτή την άνοιξη, οι σχολικές πύλες σχεδόν σε όλο τον κόσμο έκλεισαν και οι μαθητές έμεναν στο σπίτι ως μέρος των ευρύτερων μέτρων περιορισμού της εξάπλωσης του νέου κορωνοϊού.
Τα συνολικά δραστικά περιοριστικά μέτρα καθυστέρησαν την εξάπλωση του κορωνοϊού SARS-CoV-2, του ιού που προκαλεί την πολυσυστημική νόσο COVID-19. Ωστόσο, καθώς οι εβδομάδες μετατράπηκαν σε μήνες, παιδίατροι και εκπαιδευτικοί άρχισαν να εκφράζουν ανησυχία ότι το κλείσιμο του σχολείου έβλαπτε περισσότερο από το καλό που έκανε.
Παράλληλα, γονείς διαπίστωσαν ότι η πολύωρη διαδικτυακή παρακολούθηση των μαθημάτων, καθώς και η απομόνωση των παιδιών από τους φίλους τους προκάλεσαν σοβαρή επιβάρυνση στην ψυχική υγεία ακόμη και των επιμελών μαθητών. ΄Ετσι σε πάρα πολλές χώρες (όπως και στην Ελλάδα) άνοιξαν ξανά τα σχολεία με σχεδόν μηδαμινά κρούσματα κορωνοϊού στη χώρα μας.
Μετά τη εμπειρία του ανοίγματος των σχολείων την άνοιξη του 2020, σε λίγο θα πρέπει να αποφασίσει το Υπουργείο Παιδείας την λειτουργία των Σχολείων, αλλά και τους τρόπους διδασκαλίας τον Σεπτέμβριο έχοντας να σταθμίσουν οι υπεύθυνοι του Υπουργείου τις διδακτικές απώλειες αλλά και τον κίνδυνο εμφάνισης νέων κρουσμάτων κορωνοϊού.
Το Υπουργείο Παιδείας στοχεύει στο άνοιγμα των σχολείων με βάση τις εισηγήσεις των επιστημόνων και τα επιδημιολογικά δεδομένα. Φαίνεται πως θα είναι υποχρεωτική η χρήση μάσκας για εκπαιδευτικούς και μαθητές, καθώς και ότι αναμένονται οδηγίες από τον ΕΟΔΥ σχετικά με τα μέτρα που θα πρέπει να τηρούνται κατά τη διάρκεια της παρουσίας στον σχολικό χώρο. Βέβαια, εκπαιδευτικοί είχαν εκφράσει αντιρρήσεις για την έναρξη των σχολικών μονάδων την άνοιξη καθώς και στις μεθοδολογίες που είχαν χρησιμοποιηθεί στη δημόσια εκπαίδευση.
Η αρμόδια Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναγνώρισε ως νόμιμη τη δυνατότητα εξ αποστάσεως εκπαίδευσης κατά τη διάρκεια επιδημιολογικών καταστάσεων έκτακτης ανάγκης, με τις αρχές προστασίας των δεδομένων, αλλά και τις λοιπές υποχρεώσεις των υπευθύνων της επεξεργασίας για τη διασφάλιση της νόμιμης και θεμιτής επεξεργασίας του γενικού κανονισμού για την προστασία δεδομένων.
Σύμφωνα με τον ΟΗΕ, η πανδημία μπορεί να καταστρέψει μια ολόκληρη γενιά νέων εξαιτίας του κλεισίματος των σχολείων σε εκατοντάδες χώρες και ως εκ τούτου θεωρεί ως κορυφαία προτεραιότητα την επιστροφή των μαθητών στο σχολείο.
Τέλος, το σχολείο δεν πρέπει να θεωρείται ως χώρος παροχής μόνο γνώσεων αλλά κυρίως ως χώρος στον οποίο οι νέοι μας και τα παιδιά εκπαιδεύονται στην ανάπτυξη στάσεων και συμπεριφορών που προάγουν την κοινωνική αλληλεγγύη και την υπευθυνότητα στην καθημερινότητα.
Ύστερα από τα προηγούμενα, η άποψη μου είναι ότι πρέπει να ανοίξουν τα σχολεία τον Σεπτέμβριο και στηρίζεται στους ακόλουθους λόγους/προϋποθέσεις:
Α) Η ενημέρωση των μαθητών πάνω σε θέματα κοινωνικής συμπεριφοράς για την αντιμετώπιση επιδημιών αποτέλεσε μέρος της σύντομης σχολικής διαδικασίας, ώστε τα παιδιά να μπορέσουν να παρακολουθήσουν απρόσκοπτα από τον Σεπτέμβριο τα μαθήματα. Στα πρώτα μαθήματα τον Σεπτέμβριο θα δαπανηθεί χρόνος για την ενημέρωση των μαθητών πάνω στο θέμα.
Β) Αν οι συμπολίτες μας ακολουθήσουν τα υποδεικνυόμενα μέτρα (σχέδιο ΧΑΜ, δηλαδή, πλένουμε Χέρια με σαπούνι και νερό, ή, αν δεν είναι εφικτό, τα καθαρίζουμε με αντισηπτικό, κρατάμε Αποστάσεις και φοράμε Μάσκα) από τις αρμόδιες αρχές, τότε μάλλον τα επιδημιολογικά στοιχεία θα είναι ενθαρρυντικά. Δυστυχώς πολλοί συμπολίτες μας δεν τηρούν τις συμβουλές των ειδικών, θεωρώντας ή και δηλώνοντας ότι δεν υπάρχει κορωνοϊός παρά το θλιβερό γεγονός ότι οι θάνατοι ξεπέρασαν (22/8/2020) τους 800.000 θανάτους.
Γ) Πολλές μελέτες έχουν επισημάνει τα χαμηλά ποσοστά λοίμωξης με τον ιό SARS-CoV-2 στα παιδιά, τα οποία φαίνεται ότι έχουν λιγότερα (2%) και λιγότερο σοβαρά συμπτώματα σε σύγκριση με τους ενήλικες. Τα αίτια αυτής της διαφοράς ίσως είναι γενετικά. Διαπιστώθηκε ότι η έκφραση του γονίδιου ACE2 στο ρινικό επιθήλιο, δηλ. το πρώτο σημείο επαφής του ιού SARS-CoV-2 με το ανθρώπινο σώμα, ήταν χαμηλότερη στα μικρότερα παιδιά και αυξανόταν προοδευτικά ανάλογα με την ηλικία.
Αυτά τα ευρήματα πιθανόν δίνουν μοριακή εξήγηση γιατί τα παιδιά είναι λιγότερο ευαίσθητα στη μόλυνση από τον ιό SARS-CoV-2 και η νόσος COVID-19 είναι σπάνια σε παιδιά σε σχέση με τους ενήλικες.
Δ) Σε πρόσφατο άρθρο** παιδίατροι κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι τα παιδιά (κυρίως ηλικίας μικρότερης των 10 ετών) μεταδίδουν σπάνια τον ιό SARS-CoV-2 μεταξύ τους ή σε ενήλικες και ότι τα σχολεία, υπό την προϋπόθεση οι μαθητές να ακολουθούν τις κατάλληλες οδηγίες γεωγραφικής απόστασης (>2 μέτρων) μπορούν και πρέπει να ανοίξουν ξανά το φθινόπωρο.
Από την άλλη, έρευνα αποδεικνύει ότι τα παιδιά όλων των ηλικιών είναι ευαίσθητα σε λοίμωξη SARS-CoV-2 και, σε αντίθεση με τις προηγούμενες αναφορές, μπορεί να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στη μετάδοση του ιού. Ειδικότερα, σε μελέτη**** 192 παιδιών ηλικίας από 0 έως 22 χρονών που ήταν θετικά για SARS-CoV-2 διαπιστώθηκε ότι είχαν σημαντικά υψηλότερο επίπεδο φορτίο του ιού στους αεραγωγούς τους από ό,τι οι νοσοκομειακοί ενήλικες σε ΜΕΘ για θεραπεία COVID-19.
Γνωρίζουμε επίσης, ότι ο κίνδυνος μετάδοσης είναι μεγαλύτερος με υψηλό ιικό φορτίο. Αυτή η μελέτη αποκαλύπτει ότι τα παιδιά μπορεί να αποτελούν πιθανή πηγή μετάδοσης της πανδημίας SARS-CoV-2 παρά την ηπιότερη ασθένεια ή την έλλειψη συμπτωμάτων COVID-19. Μάλιστα, δέκα ημέρες μετά το άνοιγμα των σχολείων σημειώθηκε*** η πρώτη μεγάλη συρροή κρουσμάτων σε λύκειο του Ισραήλ.
Ε) ΄Υστερα από τα αντιφατικά αποτελέσματα, είναι εύλογο οι οικογένειες, και ιδιαίτερα οι γυναίκες, να υφίστανται σημαντικό άγχος κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Παρόλα αυτά, αρκετοί γονείς και πολιτικοί αναγνωρίζουν την αναγκαιότητα λειτουργίας των σχολείων, ώστε να μπορέσουν να επιστρέψουν οι γονείς στις εργασίες τους και οι μαθητές στην εκπαίδευσή τους.
ΣΤ. Δυνατοί τρόποι λειτουργίας των σχολείων:
ΣΤ.1. Συνεργασία όλων, δηλ. κράτους, εκπαιδευτικών και γονιών, ώστε να προετοιμαστούν οι σχολικές εγκαταστάσεις και να είναι έτοιμες την πρώτη ημέρα λειτουργίας των σχολείων. Μερικές από τις απαραίτητες ενέργειες είναι: η .βελτίωση των εγκαταστάσεων υγιεινής, η ρύθμιση των κλιματιστικών, πόροι για αγορά αντισηπτικών και μασκών, και ο καθημερινός έλεγχος των εισερχομένων στο σχολείο με «σκάνερ θερμότητας». Η χρήση μάσκας μπορεί να μην είναι υποχρεωτική σε παιδιά μικρότερα των 10 ετών, όχι γιατί απαγορεύεται ή ότι θα πάθουν κάτι, αλλά επειδή αυτά τα παιδιά συνηθως κολλάνε δυσκολότερα και πολύ λιγότερο και δεν θεωρούνται η βασική πηγή μετάδοσης του ιού. Παρ’ όλα αυτά αν δεν υπάρχει λόγος μπορούν να φορούν άφοβα μάσκα.
Παιδιά μεγαλύτερα των 10 ετών και όσο πλησιάζουν στην εφηβεία πρέπει υποχρεωτικά να φορούν μάσκα όταν αυτό επιβάλλεται. Ακόμη σπουδαιότερο, να προμηθευτεί το αρμόδιο Υπουργείο το εγκεκριμένο φθηνό, γρήγορο και μη επεμβατικό τεστ (από σάλιο) ανίχνευσης του κορωνοϊού ώστε να μπορεί να χρησιμοποιηθεί τουλάχιστον σε περιοχές με υψηλό επιπολασμό του κορωνοϊού. Θεωρείται δηλ. απαραίτητο ο συνεχής έλεγχος όλων των μαθητών για λοίμωξη SARS-CoV-2 με την έγκαιρη αναφορά των αποτελεσμάτων ως επιτακτικό μέρος μιας ασφαλούς πολιτικής επιστροφής στο σχολείο.
ΣΤ2. Λειτουργία όλων των σχολείων με τη συμμετοχή όλων των μαθητών, δίνοντας έμφαση στα μέτρα προστασίας που θα υποδειχθούν από τους ειδικούς. Για να υπάρχει η μέγιστη ασφάλεια, οι μαθητές ηλικίας μεγαλύτερης των 10 ετών θα πρέπει υποχρεωτικά να φοράνε μάσκα. Να υπάρχει ευρεία χρήση αντισηπτικού και όπου είναι δυνατόν να μειωθεί ο αριθμός των μαθητών σε κάθε τάξη. Το σενάριο αυτό, που μάλλον προτείνεται από το Υπουργείο Παιδείας, με τα σημερινά επιδημιολογικά δεδομένα, ενδέχεται να δημιουργήσει προβλήματα στην εύρυθμη λειτουργία των σχολείων.
ΣΤ.3. Η εκ περιτροπής διδασκαλία σε συνδυασμό διατήρησης των τάξεων με μικρές ομάδες μαθητών και απαιτώντας την προαιρετική χρήση μάσκας σε μαθητές άνω των 10 ετών και κάποια φυσική απόσταση θα βοηθήσει τα σχολεία και τις κοινότητές τους να είναι σχετικά ασφαλή. Παράλληλα, θα πρέπει να είναι τα παράθυρα ανοιχτά και να μην γίνεται χρήση ανεμιστήρων ή κλιματιστικών. Από την άλλη, αν χρειαστεί η χρήση κλιματιστικών, φρόνιμο θα ήταν να έχει γίνει βελτίωση των συστημάτων εξαερισμού, πριν ανοίξουν και πάλι τα σχολεία. Ειδικότερα, θα πρέπει να αποφεύγεται η ανακύκλωση του αέρα από τα συστήματα κλιματισμού, σύμφωνα και με τις οδηγίες του Ευρωπαϊκού Κέντρου Πρόληψης και Ελέγχου Νοσημάτων.
Ζ) Για όσους μαθητές, για λόγους υγείας, δεν θα είναι δυνατή η μετάβαση στο σχολείο, θα πρέπει να τους δίνεται η δυνατότητα παρακολούθησης εξ αποστάσεως των μαθημάτων.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ. Τα επιδημιολογικά δεδομένα στις αρχές Σεπτεμβρίου, καθώς ο ρυθμός μετάδοσης του ιού στη χώρα μας, γεγονός που επηρεάζει την πιθανότητα οι μαθητές και το προσωπικό να φέρουν τον κορωνοϊό SARS-CoV-2 στις τάξεις τους, θα καθορίσουν τον τρόπο λειτουργίας των σχολικών μονάδων.
Με βάση τα μέχρι σήμερα (21/8/2020) επιδημιολογικά δεδομένα, οι περισσότεροι μαθητές θα βιώσουν αυτή τη σχολική χρονιά ένα μείγμα μικρών/μεγάλων τάξεων, καθώς και διαδικτυακής και συμβατικής διδασκαλίας, με τις εναλλαγές να γίνονται ίσως ακόμη και κάθε εβδομάδα. Με τα σημερινά επιδημιολογικά δεδομένα κρίνω πως η εκ περιτροπής διδασκαλία, στην αρχή του σχολικού έτους, είναι η πιο ενδεδειγμένη.
*Βιβλιογραφία. Jennifer Couzin-Frankel, et al. 17/7/2020. Not open and shut. Science 369: 241-245.
**Benjamin Lee and William V. Raszka. Ιούλιος 2020. COVID-19 Transmission and Children: The Child Is Not to Blame. Pediatrics 2020004879; DOI: https://doi.org/10.1542/peds.2020-004879.
***C. Stein-Zamir et al. Euro Surveill. http://doi.org/d4sw; 2020.
**** Yonker Lael et al. 19.8.2020. Pediatric SARS-CoV-2: Clinical Presentation, Infectivity, and Immune Reponses. Journal of Pediatrics https://www.jpeds.com/article/S0022-3476(20)31023-4/fulltext
ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΗΣ ΠΑΝΔΗΜΙΑΣ
Κωνσταντίνος Τριανταφυλλίδης
Ομότιμος Καθηγητής Γενετικής και Γενετικής του ανθρώπου
Τμήμα Βιολογίας, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης
Περίληψη. Επιδημιολογικοί, παιδαγωγικοί και γενετικοί λόγοι, αλλά και συνέπειες στην ψυχική υγεία των μαθητών συντείνουν* υπέρ του ανοίγματος των σχολείων για τους μαθητές τον Σεπτέμβριο. Μέριμνα θα πρέπει να ληφθεί ώστε να προστατεύεται η δημόσια υγεία, χωρίς να υποβαθμίζεται η ποιότητα της παρεχόμενης παιδείας. Σημαντικοί παράγοντες είναι η (προαιρετική ή υποχρεωτική) χρήση μάσκας (όπου μπορεί να εφαρμοστεί), το καλό πλύσιμο των χεριών, και τα μεγέθη της τάξης ώστε να υπάρχει φυσική απόσταση ανάμεσα στους μαθητές, καθώς και της δυνατότητας εξ αποστάσεως εκπαίδευσης. Όμως τα επιδημιολογικά δεδομένα, κυρίως ο επιπολασμός του ιού στο τέλος του Αυγούστου, θα κρίνουν τον τρόπο λειτουργίας των σχολείων. Με τα σημερινά επιδημιολογικά δεδομένα (21/8/2020) κρίνω πως η εκ περιτροπής διδασκαλία είναι η πιο ενδεδειγμένη.
Το ζήτημα της λειτουργίας των σχολείων αποδείχθηκε ένα από τους πιο περίπλοκους παράγοντες της πανδημίας. Αυτή την άνοιξη, οι σχολικές πύλες σχεδόν σε όλο τον κόσμο έκλεισαν και οι μαθητές έμεναν στο σπίτι ως μέρος των ευρύτερων μέτρων περιορισμού της εξάπλωσης του νέου κορωνοϊού.
Τα συνολικά δραστικά περιοριστικά μέτρα καθυστέρησαν την εξάπλωση του κορωνοϊού SARS-CoV-2, του ιού που προκαλεί την πολυσυστημική νόσο COVID-19. Ωστόσο, καθώς οι εβδομάδες μετατράπηκαν σε μήνες, παιδίατροι και εκπαιδευτικοί άρχισαν να εκφράζουν ανησυχία ότι το κλείσιμο του σχολείου έβλαπτε περισσότερο από το καλό που έκανε.
Παράλληλα, γονείς διαπίστωσαν ότι η πολύωρη διαδικτυακή παρακολούθηση των μαθημάτων, καθώς και η απομόνωση των παιδιών από τους φίλους τους προκάλεσαν σοβαρή επιβάρυνση στην ψυχική υγεία ακόμη και των επιμελών μαθητών. ΄Ετσι σε πάρα πολλές χώρες (όπως και στην Ελλάδα) άνοιξαν ξανά τα σχολεία με σχεδόν μηδαμινά κρούσματα κορωνοϊού στη χώρα μας.
Μετά τη εμπειρία του ανοίγματος των σχολείων την άνοιξη του 2020, σε λίγο θα πρέπει να αποφασίσει το Υπουργείο Παιδείας την λειτουργία των Σχολείων, αλλά και τους τρόπους διδασκαλίας τον Σεπτέμβριο έχοντας να σταθμίσουν οι υπεύθυνοι του Υπουργείου τις διδακτικές απώλειες αλλά και τον κίνδυνο εμφάνισης νέων κρουσμάτων κορωνοϊού.
Το Υπουργείο Παιδείας στοχεύει στο άνοιγμα των σχολείων με βάση τις εισηγήσεις των επιστημόνων και τα επιδημιολογικά δεδομένα. Φαίνεται πως θα είναι υποχρεωτική η χρήση μάσκας για εκπαιδευτικούς και μαθητές, καθώς και ότι αναμένονται οδηγίες από τον ΕΟΔΥ σχετικά με τα μέτρα που θα πρέπει να τηρούνται κατά τη διάρκεια της παρουσίας στον σχολικό χώρο. Βέβαια, εκπαιδευτικοί είχαν εκφράσει αντιρρήσεις για την έναρξη των σχολικών μονάδων την άνοιξη καθώς και στις μεθοδολογίες που είχαν χρησιμοποιηθεί στη δημόσια εκπαίδευση.
Η αρμόδια Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναγνώρισε ως νόμιμη τη δυνατότητα εξ αποστάσεως εκπαίδευσης κατά τη διάρκεια επιδημιολογικών καταστάσεων έκτακτης ανάγκης, με τις αρχές προστασίας των δεδομένων, αλλά και τις λοιπές υποχρεώσεις των υπευθύνων της επεξεργασίας για τη διασφάλιση της νόμιμης και θεμιτής επεξεργασίας του γενικού κανονισμού για την προστασία δεδομένων.
Σύμφωνα με τον ΟΗΕ, η πανδημία μπορεί να καταστρέψει μια ολόκληρη γενιά νέων εξαιτίας του κλεισίματος των σχολείων σε εκατοντάδες χώρες και ως εκ τούτου θεωρεί ως κορυφαία προτεραιότητα την επιστροφή των μαθητών στο σχολείο.
Τέλος, το σχολείο δεν πρέπει να θεωρείται ως χώρος παροχής μόνο γνώσεων αλλά κυρίως ως χώρος στον οποίο οι νέοι μας και τα παιδιά εκπαιδεύονται στην ανάπτυξη στάσεων και συμπεριφορών που προάγουν την κοινωνική αλληλεγγύη και την υπευθυνότητα στην καθημερινότητα.
Ύστερα από τα προηγούμενα, η άποψη μου είναι ότι πρέπει να ανοίξουν τα σχολεία τον Σεπτέμβριο και στηρίζεται στους ακόλουθους λόγους/προϋποθέσεις:
Α) Η ενημέρωση των μαθητών πάνω σε θέματα κοινωνικής συμπεριφοράς για την αντιμετώπιση επιδημιών αποτέλεσε μέρος της σύντομης σχολικής διαδικασίας, ώστε τα παιδιά να μπορέσουν να παρακολουθήσουν απρόσκοπτα από τον Σεπτέμβριο τα μαθήματα. Στα πρώτα μαθήματα τον Σεπτέμβριο θα δαπανηθεί χρόνος για την ενημέρωση των μαθητών πάνω στο θέμα.
Β) Αν οι συμπολίτες μας ακολουθήσουν τα υποδεικνυόμενα μέτρα (σχέδιο ΧΑΜ, δηλαδή, πλένουμε Χέρια με σαπούνι και νερό, ή, αν δεν είναι εφικτό, τα καθαρίζουμε με αντισηπτικό, κρατάμε Αποστάσεις και φοράμε Μάσκα) από τις αρμόδιες αρχές, τότε μάλλον τα επιδημιολογικά στοιχεία θα είναι ενθαρρυντικά. Δυστυχώς πολλοί συμπολίτες μας δεν τηρούν τις συμβουλές των ειδικών, θεωρώντας ή και δηλώνοντας ότι δεν υπάρχει κορωνοϊός παρά το θλιβερό γεγονός ότι οι θάνατοι ξεπέρασαν (22/8/2020) τους 800.000 θανάτους.
Γ) Πολλές μελέτες έχουν επισημάνει τα χαμηλά ποσοστά λοίμωξης με τον ιό SARS-CoV-2 στα παιδιά, τα οποία φαίνεται ότι έχουν λιγότερα (2%) και λιγότερο σοβαρά συμπτώματα σε σύγκριση με τους ενήλικες. Τα αίτια αυτής της διαφοράς ίσως είναι γενετικά. Διαπιστώθηκε ότι η έκφραση του γονίδιου ACE2 στο ρινικό επιθήλιο, δηλ. το πρώτο σημείο επαφής του ιού SARS-CoV-2 με το ανθρώπινο σώμα, ήταν χαμηλότερη στα μικρότερα παιδιά και αυξανόταν προοδευτικά ανάλογα με την ηλικία.
Αυτά τα ευρήματα πιθανόν δίνουν μοριακή εξήγηση γιατί τα παιδιά είναι λιγότερο ευαίσθητα στη μόλυνση από τον ιό SARS-CoV-2 και η νόσος COVID-19 είναι σπάνια σε παιδιά σε σχέση με τους ενήλικες.
Δ) Σε πρόσφατο άρθρο** παιδίατροι κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι τα παιδιά (κυρίως ηλικίας μικρότερης των 10 ετών) μεταδίδουν σπάνια τον ιό SARS-CoV-2 μεταξύ τους ή σε ενήλικες και ότι τα σχολεία, υπό την προϋπόθεση οι μαθητές να ακολουθούν τις κατάλληλες οδηγίες γεωγραφικής απόστασης (>2 μέτρων) μπορούν και πρέπει να ανοίξουν ξανά το φθινόπωρο.
Από την άλλη, έρευνα αποδεικνύει ότι τα παιδιά όλων των ηλικιών είναι ευαίσθητα σε λοίμωξη SARS-CoV-2 και, σε αντίθεση με τις προηγούμενες αναφορές, μπορεί να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στη μετάδοση του ιού. Ειδικότερα, σε μελέτη**** 192 παιδιών ηλικίας από 0 έως 22 χρονών που ήταν θετικά για SARS-CoV-2 διαπιστώθηκε ότι είχαν σημαντικά υψηλότερο επίπεδο φορτίο του ιού στους αεραγωγούς τους από ό,τι οι νοσοκομειακοί ενήλικες σε ΜΕΘ για θεραπεία COVID-19.
Γνωρίζουμε επίσης, ότι ο κίνδυνος μετάδοσης είναι μεγαλύτερος με υψηλό ιικό φορτίο. Αυτή η μελέτη αποκαλύπτει ότι τα παιδιά μπορεί να αποτελούν πιθανή πηγή μετάδοσης της πανδημίας SARS-CoV-2 παρά την ηπιότερη ασθένεια ή την έλλειψη συμπτωμάτων COVID-19. Μάλιστα, δέκα ημέρες μετά το άνοιγμα των σχολείων σημειώθηκε*** η πρώτη μεγάλη συρροή κρουσμάτων σε λύκειο του Ισραήλ.
Ε) ΄Υστερα από τα αντιφατικά αποτελέσματα, είναι εύλογο οι οικογένειες, και ιδιαίτερα οι γυναίκες, να υφίστανται σημαντικό άγχος κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Παρόλα αυτά, αρκετοί γονείς και πολιτικοί αναγνωρίζουν την αναγκαιότητα λειτουργίας των σχολείων, ώστε να μπορέσουν να επιστρέψουν οι γονείς στις εργασίες τους και οι μαθητές στην εκπαίδευσή τους.
ΣΤ. Δυνατοί τρόποι λειτουργίας των σχολείων:
ΣΤ.1. Συνεργασία όλων, δηλ. κράτους, εκπαιδευτικών και γονιών, ώστε να προετοιμαστούν οι σχολικές εγκαταστάσεις και να είναι έτοιμες την πρώτη ημέρα λειτουργίας των σχολείων. Μερικές από τις απαραίτητες ενέργειες είναι: η .βελτίωση των εγκαταστάσεων υγιεινής, η ρύθμιση των κλιματιστικών, πόροι για αγορά αντισηπτικών και μασκών, και ο καθημερινός έλεγχος των εισερχομένων στο σχολείο με «σκάνερ θερμότητας». Η χρήση μάσκας μπορεί να μην είναι υποχρεωτική σε παιδιά μικρότερα των 10 ετών, όχι γιατί απαγορεύεται ή ότι θα πάθουν κάτι, αλλά επειδή αυτά τα παιδιά συνηθως κολλάνε δυσκολότερα και πολύ λιγότερο και δεν θεωρούνται η βασική πηγή μετάδοσης του ιού. Παρ’ όλα αυτά αν δεν υπάρχει λόγος μπορούν να φορούν άφοβα μάσκα.
Παιδιά μεγαλύτερα των 10 ετών και όσο πλησιάζουν στην εφηβεία πρέπει υποχρεωτικά να φορούν μάσκα όταν αυτό επιβάλλεται. Ακόμη σπουδαιότερο, να προμηθευτεί το αρμόδιο Υπουργείο το εγκεκριμένο φθηνό, γρήγορο και μη επεμβατικό τεστ (από σάλιο) ανίχνευσης του κορωνοϊού ώστε να μπορεί να χρησιμοποιηθεί τουλάχιστον σε περιοχές με υψηλό επιπολασμό του κορωνοϊού. Θεωρείται δηλ. απαραίτητο ο συνεχής έλεγχος όλων των μαθητών για λοίμωξη SARS-CoV-2 με την έγκαιρη αναφορά των αποτελεσμάτων ως επιτακτικό μέρος μιας ασφαλούς πολιτικής επιστροφής στο σχολείο.
ΣΤ2. Λειτουργία όλων των σχολείων με τη συμμετοχή όλων των μαθητών, δίνοντας έμφαση στα μέτρα προστασίας που θα υποδειχθούν από τους ειδικούς. Για να υπάρχει η μέγιστη ασφάλεια, οι μαθητές ηλικίας μεγαλύτερης των 10 ετών θα πρέπει υποχρεωτικά να φοράνε μάσκα. Να υπάρχει ευρεία χρήση αντισηπτικού και όπου είναι δυνατόν να μειωθεί ο αριθμός των μαθητών σε κάθε τάξη. Το σενάριο αυτό, που μάλλον προτείνεται από το Υπουργείο Παιδείας, με τα σημερινά επιδημιολογικά δεδομένα, ενδέχεται να δημιουργήσει προβλήματα στην εύρυθμη λειτουργία των σχολείων.
ΣΤ.3. Η εκ περιτροπής διδασκαλία σε συνδυασμό διατήρησης των τάξεων με μικρές ομάδες μαθητών και απαιτώντας την προαιρετική χρήση μάσκας σε μαθητές άνω των 10 ετών και κάποια φυσική απόσταση θα βοηθήσει τα σχολεία και τις κοινότητές τους να είναι σχετικά ασφαλή. Παράλληλα, θα πρέπει να είναι τα παράθυρα ανοιχτά και να μην γίνεται χρήση ανεμιστήρων ή κλιματιστικών. Από την άλλη, αν χρειαστεί η χρήση κλιματιστικών, φρόνιμο θα ήταν να έχει γίνει βελτίωση των συστημάτων εξαερισμού, πριν ανοίξουν και πάλι τα σχολεία. Ειδικότερα, θα πρέπει να αποφεύγεται η ανακύκλωση του αέρα από τα συστήματα κλιματισμού, σύμφωνα και με τις οδηγίες του Ευρωπαϊκού Κέντρου Πρόληψης και Ελέγχου Νοσημάτων.
Ζ) Για όσους μαθητές, για λόγους υγείας, δεν θα είναι δυνατή η μετάβαση στο σχολείο, θα πρέπει να τους δίνεται η δυνατότητα παρακολούθησης εξ αποστάσεως των μαθημάτων.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ. Τα επιδημιολογικά δεδομένα στις αρχές Σεπτεμβρίου, καθώς ο ρυθμός μετάδοσης του ιού στη χώρα μας, γεγονός που επηρεάζει την πιθανότητα οι μαθητές και το προσωπικό να φέρουν τον κορωνοϊό SARS-CoV-2 στις τάξεις τους, θα καθορίσουν τον τρόπο λειτουργίας των σχολικών μονάδων.
Με βάση τα μέχρι σήμερα (21/8/2020) επιδημιολογικά δεδομένα, οι περισσότεροι μαθητές θα βιώσουν αυτή τη σχολική χρονιά ένα μείγμα μικρών/μεγάλων τάξεων, καθώς και διαδικτυακής και συμβατικής διδασκαλίας, με τις εναλλαγές να γίνονται ίσως ακόμη και κάθε εβδομάδα. Με τα σημερινά επιδημιολογικά δεδομένα κρίνω πως η εκ περιτροπής διδασκαλία, στην αρχή του σχολικού έτους, είναι η πιο ενδεδειγμένη.
*Βιβλιογραφία. Jennifer Couzin-Frankel, et al. 17/7/2020. Not open and shut. Science 369: 241-245.
**Benjamin Lee and William V. Raszka. Ιούλιος 2020. COVID-19 Transmission and Children: The Child Is Not to Blame. Pediatrics 2020004879; DOI: https://doi.org/10.1542/peds.2020-004879.
***C. Stein-Zamir et al. Euro Surveill. http://doi.org/d4sw; 2020.
**** Yonker Lael et al. 19.8.2020. Pediatric SARS-CoV-2: Clinical Presentation, Infectivity, and Immune Reponses. Journal of Pediatrics https://www.jpeds.com/article/S0022-3476(20)31023-4/fulltext
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου