“Έστι δίκης οφθαλμός, ος τα πάνθ' ορά.” Μένανδρος

Dionysios Simopoulos

 

“Έστι δίκης οφθαλμός, ος τα πάνθ' ορά.” Μένανδρος (4ος αι. π.Χ.)

Σύμφωνα με τον Ησίοδο και τον Άρατο η Αστραία, ή Δίκη, μία από τις θεότητες που ονομάζονταν Ώρες, ήταν η θεά της Δικαιοσύνης και θυγατέρα της Θέμιδας και του Δία, και αδελφή της Αιδούς, της Ευνομίας και της Ειρήνης. Σύμβολα της ήταν η ζυγαριά, ο φοίνικας και το στάχυ, τα οποία κράταγε στα χέρια της. Στη διάρκεια της Εποχής του Χρυσού Αιώνα η Δίκη ζούσε με τις αδελφές της, και τους άλλους θεούς, ευτυχισμένη πάνω στη Γη.

Τα πράγματα άρχισαν να δυσκολεύουν σταδιακά στους επόμενους Αιώνες (τον Αργυρό και τον Ορειχάλκινο). Κι όταν έφτασε ο Αιώνας του Σιδήρου, και στη Γη κατέβηκε το έγκλημα και μαζί το μίσος, ο πόλεμος, η αδικία και η βία, πρώτη η Αιδώς εγκατέλειψε την Γη και ακολούθησαν σταδιακά και οι άλλες αδελφές της με τελευταία απ’ όλους την Αστραία που έκτοτε κατοικεί ψηλά στον ουρανό στον αστερισμό της Παρθένου δίπλα ακριβώς στον αστερισμό του Ζυγού που παραμένει ακόμη και σήμερα το σύμβολο της δικαιοσύνης. Λένε ότι αυτοί που έδωσαν στον Ζυγό αυτόνομη ύπαρξη και τον διαχώρισαν από την Παρθένο ήταν οι Ρωμαίοι που τον ταύτιζαν με τον Ζυγό της δικαιοσύνης του Ιούλιου Καίσαρα και τον πρόσθεσαν στους μέχρι τότε ένδεκα ζωδιακούς αστερισμούς.

Άλλοι πάλι θεωρούσαν ότι τα άστρα του αστερισμού της Παρθένου συμβόλιζαν μια νεαρή γυναίκα που κρατούσε στα χέρια της ένα στάχυ. Γι’ αυτό πολλοί στην αρχαία Ελλάδα θεωρούσαν ότι ο αστερισμός αντιπροσώπευε την Περσεφόνη, την κόρη της Δήμητρας. Υπάρχει όμως κι ένας άλλος Αττικός μύθος που συνδέει την Παρθένο με το κρασί. Σύμφωνα με τον μύθο αυτό ο αστερισμός της Παρθένου αντιπροσωπεύει την Ηριγόνη, την κόρη του Ικάριου που πρώτος υποδέχτηκε τον Διόνυσο στην Αττική και από τον οποίο έμαθε την τέχνη να φτιάχνει το κρασί. Στον τόπο που έγινε η συνάντηση εκείνη, φυτεύτηκε το πρώτο αμπέλι και ονομάστηκε από τότε Διόνυσος.

Όταν ο Ικάριος προσέφερε το νέο αυτό ποτό στους απλοϊκούς βοσκούς της περιοχής, αυτοί μέθυσαν από το πολύ κρασί που ήπιαν και νόμισαν ότι ο Ικάριος πήγε να τους φαρμακώσει. Γι’ αυτό έπεσαν πάνω του και τον έκαναν κομμάτια. Μόνο όταν ξεμέθυσαν κατάλαβαν το λάθος τους και τον έθαψαν με τιμές κάτω από ένα τεράστιο πεύκο που ο κορμός του έσταζε από τότε ρετσίνα. Στο πεύκο αυτό οδηγήθηκε η Ηριγόνη από την πιστή σκύλα του Ικάριου και από το κλαψούρισμά της κατάλαβε ότι ο πατέρας της ήταν θαμμένος εκεί. Τότε με τη ζώνη της κρεμάστηκε κι αυτή από το ίδιο πεύκο. Ο Δίας αποφάσισε τότε να μετατρέψει τα πρόσωπα του μύθου σε αστερισμούς, βάζοντας τον Ικάριο στον αστερισμό του Βοώτη, την Ηριγόνη στον αστερισμό της Παρθένου και την σκύλα στον αστερισμό του Μεγάλου Κυνός.

Κι αυτό ως συμπλήρωμα της ιστορίας από τον φίλο Dimokritos Tsoukapasπου έχει γράψει ένα υπέροχο βιβλίο για παιδιά με τις ιστορίες των αστερισμών (κι όχι μόνο): Η σκύλα που ανακάλυψε το πτώμα του Ικάριου ονομαζόταν Μαίρα που αργότερα έγινε ο αστερισμός του Μεγάλου Κυνός με κύριο άστρο του τον Σείριο. Η δε δολοφονία του Ικάριου από τους βοσκούς (συντρόφους του) αποτελεί για τον Αριστοτέλη την μήτρα της "τραγωδίας" καθώς οι μεθυσμένοι βοσκοί ντύθηκαν με τις προβιές των τράγων κι άρχισαν να τραγουδούν χορεύοντας γύρω απ'το άψυχο σώμα του Ικάριου. Οπότε από τις... "ωδές" των "τράγων" (των τραγόμορφων συντρόφων) πρωτογεννήθηκε ο όρος "τραγωδία"

Διονύσης Π. Σιμόπουλος